شهید امیرعبداللهیان، معمار روابط ایران و اعراب

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دیپلماسی ایران دیپلماتی بلندمرتبه را بر اثر حادثه سقوط بالگرد حامل هیئت همراه شهید آیت الله رئیسی، رئیس جمهور فقید ایران از دست داد و با پیگیری خط مشی فعالیت ها و زندگانی شهید از زمان برعهده گرفتن مسئولیت بخش امور عربی و آفریقایی در وزارت امور خارجه ایران می توانم بگویم، فردی پرانگیزه و با انرژی بود. درواقع دیپلمات ها، سیاستمداران عرب، نخبگان فرهنگی و فکری جهان عرب به ویژه انقلابیون به همان اندازه که مردم ایران مصیبت دیدند، از این حادثه شوکه شدند.

حسین امیرعبداللهیان در زمینه میراث فرهنگی ملت های عربی، آداب و رسوم آنها بسیار آگاه بود، تا جایی که حتی از برخی ارشدترین دیپلمات های عرب نیز بهتر از خودشان به زبان عربی صحبت می کرد. وی را از زمان مدیریت سفارت ایران در بحرین و سپس مدیریت بخش حوزه خلیج فارس در وزارت امور خارجه ایران و تا اینکه معاون عربی و آفریقایی وزیر امور خارجه شد می شناسم و می دانم به توسعه روابط با مقام ها، مسئولان و همتایانش در کشورهای عربی و همسایه علاقه مند بود.

ملاقات های امیرعبداللهیان با بسیاری از نخبگان مصری از همه گرایش های فکری و سیاسی و شاید برجسته ترین آنها محمد حسنین هیکل، نویسنده فقید مصری بود

 اعتقاد به اهمیت روابط با مصر

از آنجایی که امیرعبداللهیان به اهمیت رابطه با مصر برای هر دو کشور پی برده و بر روی پیوندهای تاریخی دو قوم باستانی تحقیق کره بود، بر گسترش روابط تاریخی میان دو کشور متمدن تأکید می کرد و در تلاش برای ارتقای روابط به سطحی بود که مناسب پیوندهای تاریخی و فرهنگی دوجانبه باشد و بن بست روابط دو کشور را که برای چندین دهه ادامه دارد، بشکند. 

وی آخرین مقام ایرانی ای بود که ساعاتی قبل از برکناری محمد مرسی، رئیس‌جمهور سابق پس از حوادث 30 ژوئن 2013 با تیم رئیس‌جمهور پیشین تماس گرفت. یک سال بعد هشتم ژوئن 2014 میلادی به عنوان نماینده کشورش در مراسم تحلیف عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور جدید مصر حضور یافت و چند روز در قاهره اقامت داشت. وی برای ایجاد پل های ارتباطی با نخبگان مصری تلاش کرد و به دنبال آگاهی از وضعیت مصر پس از حوادث 25 ژانویه و 30 ژوئن بود.

ملاقات های امیرعبداللهیان با بسیاری از نخبگان مصری از همه گرایش های فکری و سیاسی و شاید برجسته ترین آنها محمد حسنین هیکل، نویسنده فقید مصری بود. وی با هیکل به تنهایی و در جمع گروهی از روشنفکران و روزنامه نگاران ملاقات کرد و من افتخار داشتم در یکی از آن جلسات شرکت کنم.

صادقانه بگویم، امیرعبداللهیان به دلیل شعور بالای فرهنگی، سادگی فوق العاده، صمیمیت و اعتقادی که به اهمیت روابط دو کشور داشت، تأثیر خوبی بر بیشتر حاضران گذاشت. وی در این دیدار که افتخار حضور در آن داشتم، سخنانش را با تأکید بر عمق تاریخی روابط دو قوم باستانی و اهمیت احیای روابط دو کشور و توسعه آن به نحوی که در خدمت منافع ملی باشد، آغاز کرد. گفت‌وگو را به موضوع فلسطین و محوریت آن در جهان عرب و اسلام رساند و به توطئه‌های موجود در منطقه پرداخت. مقام های رژیم صهیونیستی به دلیل آگاهی از اینکه احیا و توسعه روابط میان دو کشور به نفع آرمان فلسطین و در خدمت حقوق مشروع ملت فلسطین است، در تلاش برای ایجاد اختلاف میان مصر و ایران هستند.

وی از موضع دولت مصر در قبال بحران سوریه قدردانی کرد. مصر با وجود فشارهای فراوانی که از سوی دولت های بین المللی و منطقه ای به آن وارد شد، در توطئه علیه سوریه شرکت نکرد و موضع خود را در حمایت از راه حل مسالمت آمیز برای بحران بحران سوریه حفظ کرد.

چشم انداز راهبردی روابط ایران با همسایگان

امیرعبداللهیان در جلسات مجلس ایران برای کسب رأی اعتماد از نمایندگان فاش کرد، اولویت سیاست خارجی کشورش روابط با کشورهای منطقه ازجمله کشورهای عربی، آسیای میانه، روسیه، چین، ترکیه و ... خواهد بود. وی اعلام کرد، در زمینه پرونده هسته ای پای میز مذاکره می نشیند اما توافق هسته ای را یکی از اولویت های کشورش نمی داند.

نخستین حضور چشمگیر امیرعبداللهیان، سه روز پس از تصدی وزارت امور خارجه، در کنفرانس همکاری و مشارکت بغداد بود که در پایتخت عراق برگزار شد و هدفش حمایت از عراق و کمک به این کشور برای عبور از شرایط سخت امنیتی و اقتصادی بود.

 
وزیر امور خارجه جدید ایران وقتی به زبان عربی فصیح سخنرانی کرد، از چشم حضار دور نماند؛ سپس با نحوه قرار گرفتنش در مرکز عکس یادگاری سران شرکت کننده جلب توجه خاصی کرد که نشان دهنده جایگاه ارزشمند و فرهنگی ملت ایران و نیز جایگاه منطقه ای و بین المللی این کشور است.

شهید امیرعبداللهیان در دوران ریاست خود بر دیپلماسی ایران از هیچ کوششی که بتواند به توسعه و گسترش روابط میان کشورش و کشورهای عربی بدون توجه به اختلافات سیاسی کمک کند، دریغ نکرد.

در اینجا می‌خواهم دیدگاه وی را از جایگاه مصر در روابط ایران و اعراب، به وسیله بیانیه‌ای که در حاشیه همایش «گفت‌وگوی ایرانی-عربی» که چندی پیش در تهران برگزار شد، بررسی کنم. وی گفت: سیاست جمهوری اسلامی ایران که مبتنی بر گفت‌وگو و همکاری با کشورهای همسایه و منطقه است، توانسته در زمینه اعتمادسازی، ایجاد روندهای همه‌جانبه و استقرار واقعی نتیجه چشمگیری به دست آورد و دستاوردهای ملموس و شفافی با کشورهای اسلامی و عربی ازجمله پادشاهی عربستان سعودی و مصر داشته است.

شهید امیرعبداللهیان در دوران ریاست خود بر دیپلماسی ایران از هیچ کوششی که بتواند به توسعه و گسترش روابط میان کشورش و کشورهای عربی بدون توجه به اختلافات سیاسی کمک کند، دریغ نکرد.

وی تصریح کرد: رایزنی ها، دیدارها و تماس های تلفنی مقام های ایران و مصر به ویژه دیداری که رؤسای جمهور دو کشور در حاشیه اجلاس مشترک کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب برگزار کردند، ارتباطات و مکاتبات رؤسای جمهور دو کشور، دیدار رؤسای مجالس دو کشور در نشست بریکس و دیدار و توافق وزیران اقتصاد و دارایی دو کشور، ارتباطات و رایزنی‌های مستمر من با همتای مصری نشان‌دهنده درک سیاسی متقابل قاهره و تهران در زمینه میزان تأثیر گفت‌وگو و تعاملات مشترک بر مسیر رو به رشد روابط دوجانبه است.

امیرعبداللهیان تأکید کرد: در چارچوب توافق رؤسای جمهور ایران و مصر، در حال پیشبرد مذاکرات با وزیر امور خارجه مصر در مسیر بهبود روابط تهران و قاهره هستیم. گام های مشترکی برداشته شده است و این راه را به صورت مشترک ادامه خواهیم داد.